Het is een onderwerp waar je niet snel over nadenkt: je digitale nalatenschap. De meeste mensen denken al snel aan een Facebook- of LinkedIn-account dat ‘even’ opgezegd moet worden. Online doodgaan behelst echter veel meer dan dat. Maar wat is het dan precies? En wat kun je doen als nabestaande? Sander van der Meer, Expert Digitale Nalatenschap bij ZDG legt uit hoe het werkt.
Wie op Google zoekt naar online doodgaan komt al snel artikelen tegen met tips over je ‘digitale erfenis’. ‘Online doodgaan is een hele kunst’ kopte het Algemeen Dagblad in 2016 en ‘En ik laat mijn appjes na aan …’ uit het NRC in 2022. Sander van der Meer: “Vroeger stond vrijwel alles van en over jou op papier en bewaarde je die administratie ook thuis. Dat maakte alles veel eenvoudiger. En we zijn weliswaar al een tijdje online actief, maar online doodgaan is echt iets van de laatste jaren. Want ook na je dood zullen er altijd gegevens over jou in meer of mindere mate online beschikbaar blijven. Eigenlijk kun je dus niet online doodgaan.”
Wat is het dan wel?
Volgens Van der Meer is het vooral de vraag hoe er met jouw gegevens om moet worden gegaan als je dood bent: “Wat je eigenlijk wilt voorkomen, is dat er misbruik wordt gemaakt van jouw gegevens. Neem nou het voorbeeld van een Nederlandse artiest die enkele jaren geleden in het nieuws kwam met nepaccounts. De nepaccounts die hij gebruikte, hadden allemaal een foto van een bestaand en levend iemand. Als je die gegevens zonder toestemming en voor eigen gewin gebruikt, dan kun je zomaar identiteitsfraude plegen. Dat wordt een ander verhaal als die persoon al is overleden.”
Geen privacy als je dood bent
Uit nadere research blijkt er door deze artiest ook een foto van een overleden vrouw te zijn gebruikt. Dit voorbeeld raakt volgens Van der Meer precies de complexiteit rondom het online doodgaan: “Sinds mei 2018 is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht. Deze zorgt onder andere voor bescherming van jouw persoonsgegevens. Die AVG geldt echter niet meer als je dood bent. Je kunt namelijk geen aangifte doen van aantasting van jouw privacy als je er zelf niet meer bent. Als je dus dood bent, dan heb je geen privacy meer.
Omdat accounts van bijvoorbeeld Apple, Microsoft, Google en Facebook ook na overlijden niet ‘overdraagbaar’ zijn, blijven in veel gevallen deze accounts actief: “Nabestaanden weten soms niet eens van het bestaan van accounts af. Vervolgens kunnen criminelen de gegevens van een overleden persoon gebruiken om bijvoorbeeld aankopen te doen bij webwinkels en dan een ander afleveradres opgeven. Dus hoe voorkom je dat er misbruik word gemaakt van jouw gegevens als je er zelf niet meer bent? En kunnen nabestaanden doen als er niets geregeld is?”
Je rechten als nabestaande
Wat er met jouw online zichtbaarheid precies moet gebeuren, kun je vooraf vast laten leggen door een notaris. Maar uiteindelijk zijn het de nabestaanden die het moeten regelen: “En dat is eigenlijk al het eerste probleem waar je als nabestaande tegenaan loopt. Misschien heb je dan al wel de gebruikersnamen en wachtwoorden van de overledene, maar als je die gebruikt dan pleeg je simpelweg computervredebreuk. En zoals ik eerder al aangaf, een account is niet overdraagbaar. Je kunt dus eigenlijk niet zomaar even in het Dropbox- of Gmail-account van je geliefde kijken om naar foto’s te zoeken voor de begrafenis. Het gebeurt, maar feitelijk zou je je schuldig kunnen maken aan een misdrijf.”
Dit kun je wél doen
Het hebben van een ‘akte van overlijden’ en ‘verklaring van erfrecht’ is altijd je vertrekpunt als nabestaande: “Met die documenten kun je organisaties bellen of mailen om lopende abonnementen, accounts en profielen op te zeggen”, legt Van der Meer uit. “Lastiger wordt het als de overleden persoon in kwestie Bitcoins heeft. Wat als niemand daarvan op de hoogte is? En hoe kom je bij emotionele of belangrijke data op fysiek defecte apparatuur als gevolg van een ongeluk of ramp? Dat zijn situaties waar bijvoorbeeld Digital Life Legacy voor kan worden ingeschakeld. Zij kunnen nabestaanden dan ook volledig ontzorgen door dierbare data toegankelijk te maken en veilig te stellen. Zij kunnen zelfs WhatsApp-chats voor je vastleggen in een e-book of fysiek drukwerk.”
Digital Life Legacy
Vredehof is partner van Digital Life Legacy, het kennis- en expertisecentrum voor de digitale nalatenschap. Zij kunnen nabestaanden, uitvaart- en (na)zorgprofessionals helpen met het inzichtelijk maken van dierbare data.
Lees meer op onze pagina “Wat te doen met social media accounts”.
Sander van der Meer, Expert Digitale Nalatenschap bij ZDG.
Vooraf je wensen bespreken, hiermee ontlast je jouw nabestaanden. Of leg je wensen vast in een wilsbeschikking.
< Alle berichten
