Op 21 september liggen er in Twente 6000 placemats op de eettafels van ouderen in zorg- en welzijnsinstellingen en bij locaties waar dagbesteding wordt aan geboden in Twente. Daarmee komt een grote wens uit van Adrie Hemmink (48), een van de bedenkers van de placemat. En dat geldt ook voor een groepje mensen om haar heen die ze enthousiasmeerde en die meewerken aan totstandkoming ervan. Een van hen is Loes Heerts (38), ketenregisseur bij Dementie Twente. Met haar koos Adrie voor de datum 21 september omdat het dan Wereld Alzheimer Dag is. Een dag om aandacht te vestigen op Alzheimer en alle andere vormen van dementie die ervoor zorgen dat de hersenen niet meer naar behoren werken. Om deze eerste placemats, en de daaropvolgende twee varianten ook financieel mogelijk te maken, schreef Adrie Twentse bedrijven en instellingen aan. “Zooo blij met de mooie bijdrage van € 6.000 uit het Vredehof Donatiefonds! En…”, ze wijst op een paar lege plekjes naast een reeks logo’s op de placemat, “er is nog ruimte over voor andere bedrijven om aan te sluiten!”
In gesprek met elkaar
Elke placemat met als titel ’n stukske twente’, is aan beide kanten bedrukt en bevat een goeddoordachte verzameling van aantrekkelijke onderwerpen. Het dikke papier met mooie foto’s en teksten in Nederlands en Twents, krijgt een afneembare beschermlaag. “Daardoor hebben de placemats een hoog ‘bewaargehalte’. De foto’s halen herinneringen naar boven bij mensen met dementie. Ik heb ‘t al meerdere keren zien gebeuren”, glimlacht Adrie, die al een pilotfase uitvoerde in de aanloop van dit project. “Ooh, dat wet ik nog wa”, hoor ik dan. Eerder dit jaar, op 23 februari, vond het congres plaats; ‘Niet praten óver mensen met dementie, maar mét mensen met dementie’, in de Grolsch Veste. Het werd georganiseerd door Dementie Twente, het samenwerkingsverband waarbij veel zorginstellingen in Twente aangesloten zijn. Zij bevorderen kennisdeling over dementie en streven naar ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten. In aanloop naar het congres ontmoette Adrie bij 1Twente initiator en spreker namens Dementie Twente; Loes Heerts. Het vormde de start van een mooie samenwerking in het project Placemat; ’n Stukske Twente. “Meerdere zorgorganisaties en partners hebben al toegezegd ons project te omarmen en de placemats af te willen nemen voor bewoners, cliënten en hun naasten. De oplage van de eerste placemat is 6.000 stuks, zo ook voor de maanden oktober en november van dit jaar. Maar stiekem hoop ik al een beetje op een herdruk na die periode. De werking die ervan uitgaat is namelijk zo veelzijdig en mooi…”
Mooie samenwerking
Adrie Hemmink is het met haar eens en wijst op de placemat. “Neem deze foto van het oude Diekmanstadion, uit de collectie van de Vereniging Oudheidkamer Twente. Bij het zien van zo’n plaat gaan ogen glinsteren. Opeens is het juist die mens met dementie die het woord neemt omdat hij zich dingen herinnert die familieleden of verzorgenden niet weten. Dat geeft zelfvertrouwen en een goed gevoel.” Op de placemats staan ook verwijzingen naar regionale kunst uit de collectie van het Rijksmuseum Twenthe en naar oude gebruiksvoorwerpen aangedragen door de MuseumFabriek. “De QR-code op de placemat is gelinkt aan een filmpje met uitleg over het gebruiksvoorwerp”, vertelt Adrie. “Spelenderwijs stimuleren we zo digitale vaardigheden.” De inhoud van de placemats zijn digitaal toegankelijk in samenwerking met 1Twente, de lokale omroep in Enschede.
Liefde voor Twente
Adrie Hemmink staat midden in de radiostudio van 1Twente waar ze elke donderdag meewerkt aan het programma het Twents kwartearken. “1Twente, is de lokale omroep van Enschede, Hengelo en Almelo. De omroep werkt aan de invulling van de te vormen streekomroep voor heel Twente per 2025. Ze brengt journalistiek vanuit de haarvaten van de maatschappij.” Het doet Adrie, als rasechte tukker met een groot hart voor Twente en de Twentse taal, goed dat ook 1Twente meewerkt aan de Placemat ’n Stukske Twente. “Lokaal nieuws is hier leidend met af en toe een uitstapje naar landelijk nieuws. Op 1Twente krijgt ook de sociaal maatschappelijke component de ruimte die het verdient.” Als zelfstandig ondernemer is ze streektaalschrijver, erfgoedambassadeur maar ook gecertificeerd taxateur goud en zilver met als specialisatie streeksierraden. “Wat een jaartje studeren in Amsterdam al niet kan doen met een mens”, lacht ze breeduit. “Wonend in het westen realiseerde is me pas hoe fantastisch mooi ons eigen Twente is. Op mijn cv staat achter de studie in Amsterdam dan ook nog steeds: ‘Rap op hoes op an!’ Ik ben opgegroeid in Hertme. Kom uit een tijd dat ouders alleen Twents spraken met elkaar, maar Nederlands met hun kinderen. Zo was dat toen, maar achteraf vind ik het jammer. De Twentse taal verstond ik altijd al, maar het spreken ervan heb ik me bewust aangeleerd. Dat komt me goed van pas. Ook in het contact met ouderen met dementie. Als het korte termijn geheugen meer en meer wazig wordt, blijven herinneringen van vroeger over. Daarbij hoort ook de taal waarmee mensen opgegroeid zijn, en vaak is dat Twents.” Adrie pakt de placemat ’n Stukske Twents erbij. “Het brengt mooie gesprekken op tafel. Het tovert een glimlach op ieders gezicht, en dat vind ik prachtig!”
Vredehof op z’n Twents
Adrie Hemmink is streektaalschrijver en vertaalde voor Vredehof enkele teksten in het Twents, waaronder de slogan: Vertrouwd dichtbiej. ‘t Geveul dat d’r ene nöast oe stee en dichtbiej diej is, in dee momeantent van ’t leavn da’j ’t meest kwetsbaar bint.’ Ook sprak ze een radiocommercial in voor Vredehof in de Twentse taal.
