Zodra sprake is van ondraaglijk lijden begint een fase waarin je beseft dat het nu écht dichtbij komt; de laatste uren van iemands leven. En juist dan – hoe formeel dat ook overkomt – is duidelijkheid heel belangrijk. Want wat betekent het als palliatieve sedatie of euthanasie ter sprake komen? Daar hebben we het te laat en te weinig over. En daar wil ik graag samen met u bij stilstaan.
Ook voor heel oude mensen geldt; het is geen leeftijd, maar een dierbare waar je afscheid van neemt. Een dierbare met zijn of haar eigen laatste wensen en behoeften. En daar wordt terecht vroegtijdig steeds meer aandacht aan besteed door alle betrokkenen en professionals. Hoe lang of kort die weg ook nog is.
Waar we op zo’n moment minder naar vragen zijn de wensen en behoeften rondom de allerlaatste levensfase. Met mogelijkheid voor uitleg over palliatieve sedatie en euthanasie én hoe deze zich tot elkaar verhouden. Wat mevrouw Schilthuis terecht in haar uitleg zegt, is dat het heel belangrijk is om daar vroegtijdig naar te vragen. En het verstand zegt misschien dat je het daar nog niet over wilt hebben, maar juist omdat het zoiets gevoeligs is, moeten we het erover hebben. Weten wat kan en mag, is bijzonder waardevol voor de berusting als het moment eenmaal daar is.
Gevoelens van onrechtvaardigheid of onbegrip komen soms naar boven drijven als er geen duidelijkheid is. Dat je dus inderdaad palliatieve sedatie mag toepassen als al het andere niet werkt én wat dat vervolgens betekent is dan zo belangrijk. Want waarom wordt er uitgeweken naar pijnstilling als palliatieve sedatie meteen ‘de zo gewenste verlichting’ kan brengen? Wanneer kan euthanasie wel of niet ter sprake komen? Hoe verhouden de wensen en behoeften van de patiënt zich tot beslissing over wel of niet sederen? Grote vragen die je niet te laat moet stellen.
De onduidelijkheid over de definitie van deze twee begrippen zien wij ook terug in ons werk. Onduidelijkheid beïnvloedt namelijk het gevoel van berusting in het rouwproces van nabestaanden die niets anders willen dan hun dierbare laten gaan zoals hij of zij dat zelf heeft gewild. De manier waarop palliatieve zorg wordt verleend, beïnvloedt dan ook sterk hoe naasten het afscheid beleven. Een goed begeleid sterfproces, waarbij pijn en angst zoveel mogelijk worden verlicht, kan bijdragen aan een meer sereen en waardig afscheid. Nabestaanden ervaren zo vaak meer berusting en minder traumatische gevoelens achteraf. Wat ook het organiseren van het laatste afscheid makkelijker maakt.
Ik wil hier daarom ook nog eens benadrukken hoe belangrijk een *Wilsverklaring en **Wilsbeschikking zijn. Juist om die duidelijkheid te waarborgen en het gesprek daarover te faciliteren.
De boodschap van mevrouw Schilthuis dat we eerder het gesprek moeten aangaan over alle mogelijkheden voor een pijnvrij laatste stukje leven, ondersteun ik volledig. Want ook dat is dichtbij; de vragen stellen waarvan niemand de antwoorden eigenlijk nu al wil weten.
